1 Ποιο δίκαιο εφαρμόζεται;
1.1. Ποιο είναι το δίκαιο που εφαρμόζεται αναφορικά με τις περιουσιακές σχέσεις ενός ζευγαριού; Ποια είναι τα κριτήρια/κανόνες που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου; Ποιες διεθνείς συνθήκες πρέπει να τηρούνται σε ορισμένες χώρες;
Βάσει του άρθρου 10:52 του Burgerlijk Wetboek(BW, Αστικός Κώδικας), στις Κάτω Χώρες εφαρμόζεται η Σύμβαση της Χάγης για το εφαρμοστέο δίκαιο αναφορικά στο καθεστώς της συζυγικής περιουσίας του 1978 (ΣΧ) , η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Σεπτεμβρίου 1992 και ισχύει για τους γάμους που τελέστηκαν μεταξύ 1ης Σεπτεμβρίου 1992 και 28ης Ιανουαρίου 2019. Για τουςγάμους που τελέστηκαν πριν από την 1η Σεπτεμβρίου 1992 ισχύουν διαφορετικοί κανόνες. Οι Κάτω Χώρες δεν έχουν συνάψει διμερείς συμβάσεις. Ωστόσο, ισχύουν διαφορετικοί διαπεριφερειακοί κανόνες αναφορικά με τις υπερπόντιες περιοχές που ανήκουν στο Βασίλειο των Κάτω Χωρών στην Καραϊβική. Εάν δεν έχει πραγματοποιηθεί επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου, το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το δίκαιο του κράτους της πρώτης κοινής συνήθους διαμονής των συζύγων, εφόσον οι σύζυγοι δεν διαθέτουν κοινή εθνικότητα (βλ. άρθρο 4 παρ. 1 ΣΧ). Για τους συζύγους με κοινή ιθαγένεια (βλ. άρθρο 15 ΣΧ), υπό ορισμένες προϋποθέσεις, εφαρμόζεται το εθνικό τους δίκαιο (βλ. άρθρο 4 παρ. 2 και άρθρο 5 ΣΧ). Εάν οι σύζυγοι δεν διαθέτουν ούτε τόπο πρώτης κοινής συνήθους διαμονής ούτε κοινή εθνικότητα , εφαρμογής τυγχάνει το δίκαιο του κράτους με το οποίο, βάσει όλων των στοιχείων της προκείμενης υπόθεσης, οι σύζυγοι συνδέονται στενότερα (βλ. άρθρο 4 παρ. 3 ΣΧ). Το εφαρμοστέο δίκαιο δύναται να μεταβληθεί λόγω πολιτογραφήσεως, μετανάστευσης και μετά από 10 έτη διαμονής σε ορισμένο κράτος (βλ. άρθρο 7 ΣΧ). Η εν λόγω μεταβολή ενεργεί μόνο για το μέλλον (άρθρο 8 ΣΧ). Η μεταβολή δύναται να αποτραπεί με την επιλογή κάποιου δικαίου ή με τη σύναψη γαμιαίας σύμβασης.
Μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού (ΕΕ) 2016/1103 στις 24 Ιουνίου 2016, ισχύουν νέοι κανόνες για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου σε όλους τους γάμους που θα συναφθούν από τις 29 Ιανουαρίου 2019 αλλά και στους γάμους που συνήφθησαν πριν από την έναρξη ισχύος του όπου οι σύζυγοι έχουν ορίσει το εφαρμοστέο στις περιουσιακές τους σχέσεις δίκαιο μετά τις 29 Ιανουαρίου 2019.
Ελλείψει συμφωνίας επιλογής δικαίου, το άρθρο 26 παραθέτει την ιεραρχία των συνδετικών παραγόντων για τον καθορισμό του εφαρμοστέου δικαίου, ως ακολούθως:
- Η πρώτη κοινή συνήθης διαμονή των συζύγων μετά την τέλεση του γάμου.
- Ελλείψει αυτού, η κοινή ιθαγένεια των συζύγων κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου. Το κριτήριο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση που οι σύζυγοι έχουν περισσότερες της μίας από κοινού ιθαγένειες.
- Ελλείψει αυτού, το δίκαιο του κράτους με το οποίο οι σύζυγοι έχουν από κοινού τον στενότερο δεσμό κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου.
Κατ' εξαίρεση, και εφόσον υποβληθεί αίτηση από οποιονδήποτε από τους συζύγους, η αρμόδια δικαστική αρχή μπορεί να αποφασίσει ότι εφαρμοστέο είναι το δίκαιο διαφορετικού κράτους από αυτού της πρώτης από κοινού συνήθους διαμονής των συζύγων μετά την τέλεση του γάμου (άρθρο 22.3 ), αλλά μόνον εάν η συνήθης διαμονή τους στο εν λόγω κράτος διήρκεσε περισσότερο από την πρώτη από κοινού συνήθη διαμονή τους.
1.2. Οι σύζυγοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν το εφαρμοστέο δίκαιο; Εάν ναι, ποιες αρχές διέπουν αυτή την επιλογή (π.χ. τα δίκαια προς επιλογή, οι τυπικές προϋποθέσεις, η αναδρομική ισχύς);
Οι σύζυγοι δύνανται, πριν ή κατά τη διάρκεια του γάμου, να επιλέξουν κάποιο συγκεκριμένο δίκαιο ως εφαρμοστέο στη συζυγική τους περιουσία. Έως τις 28 Ιανουαρίου 2019, δύνανται να επιλέξουν το δίκαιο του κράτους της συνήθους διαμονής οποιουδήποτε από τους συζύγους ή το δίκαιο του κράτους της ιθαγένειας οποιουδήποτε από τους συζύγους και, ως προς την εμπράγματη περιουσία, το δίκαιο του κράτους όπου βρίσκεται η εμπράγματη περιουσία (βλ. άρθρο 3 και άρθρο 6 ΣΧ). Ο προσδιορισμός ορισμένου δικαίου πρέπει να έχει συμφωνηθεί ρητά ή να συνάγεται αναμφίβολα από γαμήλια σύμβαση (βλ. άρθρο 11 ΣΧ). Το εφαρμοστέο δίκαιο συνάγεται αναμφίβολα όταν πραγματοποιείται στη γαμήλια σύμβαση αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα του νόμου. Ο τύπος της συμφωνίας επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου ακολουθεί τις τυπικές απαιτήσεις για τις γαμηαίες συμβάσεις και διέπεται είτε από το επιλεγέν δίκαιο είναι από το δίκαιο του κράτους όπου συνάφθηκε η συμφωνία επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου (βλ. άρθρο 13 ΣΧ). Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια του γάμου συναφθεί ή τροποποιηθεί συμφωνία επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου, ισχύει ως σημείο αφετηρίας ότι πρέπει να υπάρχει κάποια ρύθμιση του ισχύοντος καθεστώτος.
Ο κανονισμός (ΕΕ) 2016/1103 παρέχει τη δυνατότητα επιλογής του δικαίου μίας εκ των χωρών της οποίας τουλάχιστον ένας εκ των συζύγων έχει την υπηκοότητα ή του δικαίου της χώρας στην οποία είχε τη συνήθη διαμονή του οποιοσδήποτε από τους συζύγους κατά τον χρόνο της επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου στο γαμικό περιουσιακό τους καθεστώς (άρθρο 22). Η επιλογή αυτή μπορεί να είναι έγκυρη μόνον μετά από τις 29 Ιανουαρίου 2019, στο πλαίσιο συμβάσεως γάμου ή συμφωνίας σχετικά με την επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου και σύμφωνα με τις τυπικές προϋποθέσεις που προβλέπονται από το άρθρο 23.
Τέλος, η επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου στις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων έχει αποτελέσματα μόνον για το μέλλον, εκτός εάν έχει συμφωνηθεί άλλως μεταξύ των συζύγων, και δεν θίγει τα δικαιώματα τρίτων.
Οι νέοι αυτοί κανόνες εφαρμόζονται σε όλα τα ζευγάρια ανεξαρτήτως του χρόνου τέλεσης του γάμου τους, εφόσον προβούν στη σχετική επιλογή μετά την 29η Ιανουαρίου 2019.
