9 Wat is de bevoegde instantie in geval van geschillen en andere juridische kwesties?

Voor alle aangespannen rechtszaken , gegeven vonnissen, en akten verleden tot en met 28 januari, hebben de Belgische rechtbanken internationale bevoegdheid in geval van geschillen met betrekking tot het huwelijksvermogensrecht: indien beide echtgenoten gezamenlijk een vordering instellen en één van de echtgenoten zijn gewone verblijfplaats in België heeft op het ogenblik dat de vordering wordt ingesteld, of indien de echtgenoten minder dan 12 maanden vóór de vordering in België onder hetzelfde dak hebben gewoond, of de echtgenoot die de vordering instelt sinds ten minste 12 maanden in België woont op het ogenblik dat de vordering wordt ingediend, of indien beide echtgenoten de Belgische nationaliteit hebben op het ogenblik dat de vordering wordt ingesteld (artt. 5 en 42 WIPR.).

Verordening (EU) nr. 2016/1103 van de Raad van 24 juni 2016 is van toepassing op alle rechtszaken aangespannen, vonnissen gegeven en akten verleden op of na 29 januari 2019, ongeacht de datum van het huwelijk.

Deze verordening bepaalt dat de volgende instanties bevoegd zijn:

- Voor zaken met betrekking tot het huwelijksvermogensstelsel in geval van overlijden van een van de echtgenoten, ligt de bevoegdheid bij de rechtbank bevoegd voor de erfopvolging (art. 4).

- Voor zaken met betrekking tot het huwelijksvermogensstelsel in geval van verzoek tot echtscheiding, scheiding van tafel en bed of nietigverklaring van het huwelijk, ligt de bevoegdheid in het algemeen bij de rechtbank die bevoegd is om zich uit te spreken over het huwelijksgeschil.

- In andere gevallen kunnen de echtgenoten overeenkomen dat de bevoegdheid ligt bij de lidstaat waarvan het recht van toepassing is of bij de lidstaat waar het huwelijk werd gesloten. Dergelijke overeenkomsten (ook wel forumkeuze genoemd) moeten schriftelijk worden vastgelegd

Bij gebreke aan een overeenkomst, zijn voor de behandeling van alle vragen met betrekking tot hun huwelijksvermogensstelsel, behalve in geval van overlijden van een van de echtgenoten of van een huwelijksgeschil, als algemene regel, de rechtbanken van de lidstaat bevoegd:

  • van de gemeenschappelijke gewone verblijfplaats van de echtgenoten op het tijdstip waarop de zaak aanhangig wordt gemaakt bij de rechtbank; of bij gebreke hieraan
  • van de laatste gewone verblijfplaats van de echtgenoten, indien een van hen daar nog steeds verblijft; of bij gebreke hieraan
  • van de gewone verblijfplaats van de verweerder; of bij gebreke hieraan
  • van de gemeenschappelijke nationaliteit van de echtgenoten.

Uitgezonderd in geval van geschillen zijn notarissen in België niet gebonden door deze regels over de rechtsbevoegdheid en kunnen zij bijgevolg vrij handelen, bv. bij het opstellen van een huwelijkscontract of een rechtskeuzeovereenkomst.