3 W jaki sposób małżonkowie mogą ukształtować swój ustrój majątkowy?
3.1. Które przepisy mogą być zmodyfikowane w drodze zawarcia umowy, a które nie podlegają modyfikacjom? Jaki małżeński ustrój majątkowy można wybrać?
Zawierając umowę majątkową małżeńską małżonkowie mogą nie tylko wybrać jeden z możliwych umownych małżeńskich ustrojów majątkowych, lecz także modyfikować poszczególne zasady odnośnego małżeńskiego ustroju majątkowego ( art. 1408 ust. 1 BGB). Ponadto w umowie majątkowej małżeńskiej małżonkowie mogą wybrać prawo właściwe (zob. pkt 1.2).
W drodze odstępstwa od zastosowania standardowego ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków małżonkowie mogą się zdecydować na rozdzielność majątkową (art. 1414 BGB), pełną wspólność majątkową ( art. 1415 i nast. BGB) oraz francusko-niemiecki ustrój opcjonalnej rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków .
Wybierając rozdzielność majątkową, małżonkowie rezygnują z ustawowego małżeńskiego ustroju majątkowego. Zgodnie z tą umowną formą małżeńskiego ustroju majątkowego, dorobki nie podlegają wyrównaniu.
W ramach ustroju pełnej wspólności majątkowej (w praktyce rzadkiego) przedmioty majątkowe małżonków stają się ich wspólną własnością ( art. 1416 BGB). Zastosowanie mają jednak pewne ograniczenia dotyczące własnych przedmiotów majątkowych i zastrzeżonych przedmiotów majątkowych. Przedmioty majątkowe, których nie można przenieść w drodze aktu prawnego, uważa się za własne przedmioty majątkowe małżonka: ( art. 1417 ust. 2 BGB [BGB – niemiecki kodeks cywilny]). Własne przedmioty majątkowe małżonka obejmują na przykład długi, które są niezbywalne i nie podlegają zajęciu, długi związane z wynagrodzeniem oraz koszty utrzymania niepodlegające zajęciu bądź udział osobiście odpowiedzialnego udziałowca w spółce jawnej lub komandytowej. Zastrzeżone przedmioty majątkowe obejmują na przykład przedmioty majątkowe wskazane w umowie majątkowej małżeńskiej jako zastrzeżone dla jednego z małżonków, nabyte w wyniku śmierci małżonka lub przekazane mu przez osobę trzecią, jeśli zmarły w testamencie lub osoba trzecia w akcie darowizny zaznaczyła, że nabyte w ten sposób przedmioty majątkowe należy traktować jako zastrzeżone przedmioty majątkowe.
Wspólny majątek stanowi wspólną własność małżonków (art. 1419 k.c.). Jeśli umowa majątkowa małżeńska nie zawiera żadnych postanowień w tym zakresie, małżonkowie zarządzają wspólnym majątkiem wspólnie.
Małżonkowie mogą również wybrać francusko-niemiecki ustrój opcjonalnej rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków, niezależnie od tego, czy jeden z małżonków jest obywatelem Francji lub też czy posiada zwyczajowe miejsce zamieszkania w tym kraju. Ten opcjonalny małżeński ustrój majątkowy jest najbardziej zbliżony do rozdzielności majątkowej, lecz przewiduje również pewne obowiązkowe środki wyrównawcze oraz ograniczenia odnoszące się do szczegółowych zasad w zakresie swobodnego dysponowania majątkiem, w szczególności mieszkania rodziny.
Swobodę zawierania umów ogranicza wymóg postępowania w dobrej wierze. Umowa majątkowa małżeńska zatem nie tylko musi być zgodna z podstawowymi zasadami porządku publicznego, lecz musi również spełniać surowsze wymogi, wykluczające jednostronną dyskryminację przez jednego z małżonków w chwili zawarcia umowy i przez cały czas jej obowiązywania.
3.2. Jakie są wymagania formalne i z kim się należy skontaktować?
Na mocy art. 1410 BGB umowa majątkowa małżeńska musi być poświadczona przez notariusza w obecności obu stron.
3.3. Kiedy można zawrzeć umowę i kiedy wchodzi ona w życie?
Małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską w dowolnym momencie w czasie małżeństwa lub przed zawarciem małżeństwa. W tym drugim przypadku umowa wchodzi w życie dopiero w momencie zawarcia małżeństwa (art. 1408 BGB ).
3.4. Czy małżonkowie mogą zmienić istniejącą umowę? Jeśli tak, na jakich warunkach?
Małżonkowie mogą zmienić obowiązujące uzgodnienia w dowolnym terminie zgodnie z mającymi zastosowanie wymogami formalnymi.
