3 W jaki sposób małżonkowie mogą ukształtować swój ustrój majątkowy?
3.1. Które przepisy mogą być zmodyfikowane w drodze zawarcia umowy, a które nie podlegają modyfikacjom? Jaki małżeński ustrój majątkowy można wybrać?
W drodze umowy majątkowej małżeńskiej małżonkowie mogą zaprowadzić rozdzielność majątkową lub wspólność majątkową (art. 116 kodeksu cywilnego).
Jeśli małżonkowie umownie zaprowadzą wspólność majątkową, to zarówno majątek posiadany przez małżonków przed zawarciem małżeństwa, jak też majątek nabyty po zawarciu małżeństwa zostaje co do zasady połączony w jedną niepodzielną masę. Taka wspólność majątkowa nie obejmuje jednak przedmiotów majątkowych, które małżonkowie uznali w umowie za składniki majątków odrębnych każdego z małżonków.
Małżonkowie uzgadniają, kto ma prowadzić zarząd wspólnym majątkiem (żona, mąż czy oboje). Jeżeli zarząd wspólnym majątkiem prowadzi tyko jeden małżonek, to może on, z zastrzeżeniem ograniczeń przewidzianym prawem, korzystać z tego majątku i rozporządzać nim we własnym imieniu oraz zobowiązany jest do pokrywania wydatków na rodzinę oraz wspólnego gospodarstwo domowe (art. 124 kodeksu cywilnego). Zgoda drugiego małżonka jest wymagana do zbycia nieruchomości, obciążenia jej hipoteką lub ograniczonym prawem rzeczowym (art. 128 kodeksu cywilnego). Zgoda wymagana jest również na darowiznę wspólnej rzeczy ruchomej, jeżeli taka darowizna przekracza wartość zwyczajnego drobnego podarunku (art. 129 kodeksu cywilnego.). Każdy z małżonków samodzielnie rozporządza własnym majątkiem odrębnym (art. 125 ust. 2 kodeksu cywilnego).
W przypadku wspólności majątkowej małżonek odpowiada własnym majątkiem odrębnym za zobowiązania zaciągnięte przez drugiego małżonka na potrzeby rodziny i wspólnego gospodarstwa domowego tylko wówczas, gdy majątek wspólny oraz majątek odrębny małżonka, który zaciągnął zobowiązanie, nie wystarczają do pokrycia długu (art. 130 kodeksu cywilnego).
W przypadku zaprowadzenia rozdzielności majątkowej każdy z małżonków nie tylko zachowuje majątek, który posiadał przed zawarciem małżeństwa, lecz w czasie trwania małżeństwa może także nabywać przedmioty majątkowe, użytkować je, zarządzać i rozporządzać nimi niezależnie od drugiego małżonka (art. 117 kodeksu cywilnego). Małżonek nie może użytkować składników majątku drugiego małżonka, zarządzać ani rozporządzać nimi bez zgody drugiego małżonka (art. 118 ust. 1 kodeksu cywilnego). Małżonkowie mogą jednak uzgodnić, że zarząd majątkiem jednego małżonka będzie prowadził drugi małżonek. Wówczas małżonek prowadzący zarząd odpowiada za straty spowodowane wskutek rażącego niedbalstwa (art. 119 kodeksu cywilnego).
W ustroju rozdzielności majątkowej każdy z małżonków odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem (art. 121 kodeksu cywilnego).
3.2. Jakie są wymagania formalne i z kim się należy skontaktować?
Umowy majątkowe małżeńskie są zawierane przed notariuszem, w obecności obojga małżonków, lub, jeżeli którykolwiek z małżonków nie osiągnął pełnoletniości, w obecności jego przedstawiciela ustawowego (art. 115 kodeksu cywilnego).
3.3. Kiedy można zawrzeć umowę i kiedy wchodzi ona w życie?
Umowa majątkowa małżeńska może zostać zawarta zarówno w czasie trwania małżeństwa, jak i przed jego zawarciem – wówczas zostaje zarejestrowana dopiero po zawarciu małżeństwa (art. 114 kodeksu cywilnego). W stosunkach między małżonkami umowa wchodzi w życie w chwili jej podpisania. Aby jednak móc powoływać się na umowę majątkową małżeńską w stosunkach z osobami trzecimi, musi ona zostać zarejestrowana.
3.4. Czy małżonkowie mogą zmienić istniejącą umowę? Jeśli tak, na jakich warunkach?
Małżonkowie mogą zmienić zawartą umowę zgodnie z wymogami, jakie obowiązywały w chwili jej zawarcia.
