5 Jakie są skutki rozwodu/separacji?
5.1. W jaki sposób dzielony jest majątek (prawa in rem)?
W razie rozwodu, separacji ustawowej itp., małżonkowie mogą zawrzeć umowę o podziale wspólnego majątku. W razie braku takiej umowy, zasadniczo małżonkowie otrzymują po połowie aktualnego wspólnego majątku. Wartość udziału każdego małżonka we wspólnym majątku ustala się osobno, obliczając łączną wartość wszystkich aktywów wspólnego majątku należących do jednego małżonka, po odliczeniu jego długów (nie licząc długów obciążających majątek odrębny). Jeżeli długi małżonka przekraczają wartość jego aktywów, łączną wartość udziału określa się na zero. W przypadku gdy z obliczenia wynika, że udział jednego z małżonków jest wyższy niż udział drugiego małżonka, różnicę tę należy wyrównać. (Ustawa o podziale majątku rodziny, §§ 53 i 58).
Uprawnienia emerytalne, prawa niezbywalne, majątek odrębny itp. (zob. pkt. 2.1.) są wyłączone z podziału. Małżonek ma prawo wyłączyć ze wspólnego majątku rzeczy służące wyłącznie do zaspokajania jego potrzeb osobistych, jeżeli ich wartość nie jest nadmierna, zważywszy na sytuację finansową małżonków. Rzeczy nabyte do użytku małoletnich dzieci mogą zostać wyłączone z majątku wspólnego przez małżonka, z którym dzieci mieszkają.
5.2. Kto odpowiada za istniejące zobowiązania po rozwodzie/separacji?
Zasady dotyczące odpowiedzialności finansowej małżonków opisane w pkt. 2.6 znajdują również zastosowanie w przypadku podziału majątku na skutek rozwodu, separacji ustawowej itp.
Jeżeli odpowiedzialność finansową ponoszą oboje małżonkowie, to jeden z małżonków może żądać spłaty przez drugiego małżonka przypadającej mu części długu, która stanie się wymagalna, bądź wniesienia przez drugiego małżonka zabezpieczenia spłaty. (Ustawa o podziale majątku rodziny, §§ 56).
5.3. Czy małżonek ma prawo do żądania wypłaty wyrównania?
W pewnych sytuacjach małżonkowi może przysługiwać szczególna rekompensata. Może tak być między innymi:
- kiedy drugi małżonek zaniedbał swoją sytuację finansową, nadużył władztwa nad wspólnym majątkiem lub zachował się nieodpowiedzialnie w inny sposób, przyczyniając się do znacznego zmniejszenia swojej części wspólnego majątku;
- kiedy małżonek ten wniósł przeważający wkład we wspólny majątek i równy podział byłby oczywiście niezasadny, ponieważ małżeństwo trwało przez krótki czas i nie przyniosło żadnych znacznych wspólnych wyników finansowych. Wówczas można zdecydować, że każdy z małżonków otrzymuje taką część wspólnego majątku, jaka odpowiada jego wkładowi wniesionemu w ten majątek w chwili zawarcia małżeństwa lub w czasie trwania małżeństwa;
- jeżeli drugi małżonek użył środków ze wspólnego majątku do zakupienia lub powiększenia swojego majątku odrębnego itp.;
- jeżeli małżonek posiada majątek odrębny, można zdecydować, że przekaże drugiemu małżonkowi określoną sumę pieniędzy w celu zapewnienia, by drugi małżonek nie popadł w nadmierny niedostatek z powodu separacji ustawowej lub rozwodu, o ile sytuacja majątkowa w małżeństwie, czas trwania małżeństwa i inne okoliczności szczególnie przemawiają za takim rozwiązaniem.
