2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

Anglia/Walia

W Anglii i Walii nie przewidziano ustroju majątkowego małżeńskiego jako takiego, w związku z tym nie ma wspólności majątkowej, a małżeństwo co do zasady nie wywiera skutków majątkowych. Niemniej w razie rozwodu sąd dysponuje bardzo dużą swobodą stosowania rozmaitych nakazów (dotyczących dostarczania środków utrzymania) (zob. odpowiedź w pkt 5.1).

Szkocja

W Szkocja przewidziano odmienny ustrój rozdzielności majątkowej. Co do zasady małżeństwo nie wpływa na stosunki własnościowe [art. 24 ustawy o prawie rodzinnym (Szkocja) z 1985 r.]. Jednakże zasada ta została istotnie zmodyfikowana:

• małżonkowi przysługuje ustawowe prawo do zajmowania małżeńskiego mieszkania, nawet jeśli stanowi ono wyłączną własność drugiego małżonka.
• Obowiązuje zasada godziwego podziału (co zwykle oznacza podział na równe części)
• majątku po rozwodzie.
• Małżonkowi pozostającemu przy życiu przysługują pewne gwarantowane prawa w razie śmierci współmałżonka, a w przypadku dziedziczenia testamentowego nierzadko obejmuje on całość spadku.

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

Anglia/Walia

Małżeństwo jako takie nie wywiera skutków majątkowych. Zob. też pkt. 5.1. poniżej.

Szkocja

Istnieje domniemanie, że obojgu małżonkom przysługują równe udziały we własności przedmiotów urządzenia domowego nabytych w perspektywie zawarcia małżeństwa lub w czasie jego trwania, nawet jeśli przedmioty te nabył tylko jeden z małżonków [art. 25 ustawy o prawie rodzinnym (Szkocja) z 1985 r.].

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Anglia/Walia

Nie ma prawnego obowiązku jego sporządzania. Jako że jednak źródło pochodzenia przedmiotów majątkowych w chwili rozwodu może mieć wpływ na nakazy dotyczące dostarczania środków utrzymania, zaleca się sporządzenie spisu inwentarza przez małżonków (oraz w razie konieczności jego uaktualnianie). Zob. też pkt 3.1 i 3.2 poniżej.

Szkocja

Obowiązujące przepisy nie przewidują obligatoryjnego sporządzenia spisu inwentarza.

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

Anglia/Walia

Artykuł 37 ustawy o prawie rzeczowym z 1925 r. stanowi, że „na potrzeby nabycia jakiegokolwiek prawa rzeczowego (...) mąż i żona powinni być traktowani jako dwie osoby”, zatem znajdują zastosowanie przepisy ogólne prawa rzeczowego. Prawo Anglii i Walii nie przyznaje nawet małżonkowi prawa wyrażenia opinii ani prawa sprzeciwu wobec transakcji dotyczących mieszkania rodziny, będącego wyłączną własnością współmałżonka (zob. sprawa National Provincial Bank Ltd. przeciwko Ainsworth [1965] AC 1175 oraz sprawa Barclays Bank przeciwko O'Brienowi [1994] 1 AC 1980).

Należy jednak zauważyć, że prawo Anglii i Walii przewiduje rozróżnienie między tytułem własności (tzw. „legal ownership” – nominalnym posiadaniem prawa własności) a uprawnieniami właścicielskimi (tzw. „equitable/beneficial ownership” – uprawnieniami beneficyjnymi do korzystania i pobierania pożytków). Stąd też prawo regulujące stosunki powiernicze dopuszcza nabycie uprawnień beneficyjnych przez jednego z małżonków, nawet jeśli tytuł własności dzierży drugi małżonek. W ogólnym ujęciu prawo do prowadzenia zarządu przedmiotami majątkowymi przysługuje dzierżącemu tytuł własności, lecz jeśli współmałżonek (lub inna osoba) posiada uprawnienia beneficyjne do przedmiotu majątkowego, to mogą zachodzić pewne ograniczenia w zarządzie.

Szkocja

Punkt wyjścia stanowi sytuacja, w której każdy z małżonków zarządza własnym majątkiem, lecz na podstawie ogólnych przepisów o zleceniu każdy z małżonków może upoważnić współmałżonka do prowadzenia zarządu. Każdy z małżonków ma prawo rozporządzać własnym majątkiem. Niemniej na skutek ustawowego prawa do zajmowania wspólnego mieszkania małżonków małżonek będący właścicielem mieszkania nie może nim rozporządzić bez zgody drugiego małżonka. W razie zbycia bez wymaganej zgody współmałżonek może powołać się na prawo do zajmowania nieruchomości wobec nabywcy [ustawa o mieszkaniach małżonków (ochrona rodziny) (Szkocja) z 1981 r.].

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

Anglia/Walia

Nie. Znajdują zastosowanie przepisy ogólne o zobowiązaniach umownych itp.

Szkocja

Nie istnieją przepisy szczególne dotyczące małżonków. Obowiązują przepisy ogólne o zleceniu.

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

Anglia/Walia

Co do zasady każdy z małżonków odpowiada za własne zobowiązania, chyba że zachodzą szczególne okoliczności (zob. też pkt. 2.4 powyżej). Wierzyciel może żądać zaspokojenia wyłącznie z majątku małżonka, który zaciągnął zobowiązanie.

Szkocja

Każdy z małżonków odpowiada za własne zobowiązania. Wierzyciel danego małżonka może żądać zaspokojenia wyłącznie z majątku tego małżonka. Prawo upadłościowe przewiduje jednak szczególną ochronę mieszkania małżonków [zob. art. 40 i art. 41 ustawy o upadłości (Szkocja) z 1985 r.].

Print this topic

back to top