2.1. Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek małżonków?

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy prawa wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków (art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:

• 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej,
• 2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego,
• 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego. (art. 31 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. (art. 34 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą między innymi:  

• 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej oraz nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, oraz służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb oraz  uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia oraz nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej,
• 2) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. wspólności łącznej w spółce cywilnej i spółkach osobowych),
• 3) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
• 4) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
• 5) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej,
• 6) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy. (art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki zaliczania poszczególnych przedmiotów majątkowych do majątków wspólnego oraz osobistego małżonków?

Zaliczenie poszczególnego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego czy osobistego zależy od zaliczenia tego przedmiotu do ogólnie określonej kategorii (Patrz punkt 2.1.) ze względu na sposób nabycia.

2.3. Czy małżonkowie powinni sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Nie ma takiego obowiązku. Inwentarz może być zawsze sporządzony dla celów dowodowych.

2.4. Kto odpowiada za zarząd majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można rozporządzać /zarządzać majątkiem samodzielnie, czy też wymagana jest zgoda drugiego małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki wywołuje brak zgody dla ważności transakcji prawnej i skuteczności takiej transakcji wobec osób trzecich?

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą być skuteczne w stosunku do drugiego małżonka?

 Każdy z małżonków  jest uprawniony do współposiadania rzeczy objętych wspólnością oraz do korzystania z nich. (art. 34¹ kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z nich nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku (art. 35 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) . Małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym (art. 36 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Każdy z nich może samodzielnie zarządzać takim majątkiem, z zastrzeżeniem dokonania czynności niżej opisanych (tj. czynności, dla których wymagana jest zgoda drugiego małżonka). Małżonek może sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka, z wyjątkiem czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej (art. 36 ¹§ 1 i 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

 Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 ust. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu.

Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:

• 1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,
• 2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,
• 3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
• 4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. (art. 37  § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)

Umowa, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego jest nieważna, chyba że zostanie zatwierdzona przez drugiego małżonka. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna (art. 37 § 2 - 4 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Z jakiego majątku wierzyciele mogą zaspokoić swoje roszczenia?

Oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny (art. 30 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z ich majątku wspólnego. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, albo wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności albo dotyczy majątku osobistego, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika lub z pewnych przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego (np. z wynagrodzenia za pracę) (art. 41 – 42 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Print this topic

back to top