2 Czy istnieje ustawowy małżeński ustrój majątkowy i jeśli tak, na jakich zasadach taki ustrój działa?
2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?
W przypadku gdy brak jest umowy majątkowej małżeńskiej, małżonkowie podlegają ustrojowi małżeńskiej wspólności majątkowej zakładającemu wspólność dorobku (art. 1400–1491 kodeksu cywilnego). Składniki majątku nabyte odpłatnie po zawarciu małżeństwa stanowią elementy majątku wspólnego. Niemniej składniki majątku należące do małżonków w dniu zawarcia małżeństwa lub nabyte w drodze darowizny, zapisu lub dziedziczenia, jak również składniki majątku o „charakterze osobistym” należą do majątków osobistych małżonków (art. 1404 kodeksu cywilnego).
2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?
Składniki majątku uważa się za należące do majątku wspólnego, jeśli niemożliwe jest udowodnienie, że należą one do majątku osobistego jednego z małżonków (art. 1402 kodeksu cywilnego).
2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?
Małżonkowie nie są zobowiązani do sporządzenia spisu inwentarza.
2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?
Każdy z małżonków może zarządzać i rozporządzać swoim majątkiem osobistym (art. 1428 kodeksu cywilnego) oraz majątkiem wspólnym (art. 1421 ust. 1 kodeksu cywilnego). Niemniej niektóre transakcje w zakresie majątku wspólnego wymagają ze względu na swoją istotność wspólnego działania małżonków. Oznacza to, że transakcja musi zostać dokonana przez oboje małżonków albo przez jednego z małżonków za zgodą drugiego. Wymóg ten ma zastosowanie w szczególności do nieodpłatnego zbycia majątku wspólnego, przelewu majątku wspólnego w celu poręczenia za dług osoby trzeciej (art. 1422 kodeksu cywilnego), jak również rozporządzeń w zakresie ruchomości, aktywów przedsiębiorstwa, niezbywalnych udziałów w spółkach oraz powiązanych praw będących przedmiotem współwłasności (art. 1424 kodeksu cywilnego).
W przypadku gdy jeden z małżonków dokonał czynności sprzecznej z powyższymi zasadami, drugi z małżonków może domagać się jej unieważnienia (art. 1427 kodeksu cywilnego).
W przypadku nienależytego wykonania uprawnień lub niezdolności do ich wykonania po stronie jednego z małżonków drugi małżonek może sądownie dochodzić podstawienia siebie w miejsce tego małżonka w celu wykonywania tych uprawnień (art. 1426 kodeksu cywilnego).
Małżonkowie nie mogą osobno rozporządzać prawami związanymi z zapewnianiem rodzinie miejsca zamieszkania (art. 215 ust. 3 kodeksu cywilnego).
2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?
Każdy z małżonków może zarządzać majątkiem osobistym swoim i współmałżonka w przypadku wyraźnego upoważnienia (art. 1431 kodeksu cywilnego), upoważnienia dorozumianego (art. 1432 kodeksu cywilnego) lub na podstawie orzeczenia sądowego (art. 1429 kodeksu cywilnego).
2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?
Długi sprzed zawarcia małżeństwa dochodzone mogą być z majątku osobistego oraz z dochodów małżonka będącego dłużnikiem (art. 1410 oraz art. 1411 kodeksu cywilnego). Długi zaciągnięte w trakcie trwania małżeństwa mogą być dochodzone z majątku osobistego małżonka będącego dłużnikiem oraz z majątku wspólnego (art. 1413 kodeksu cywilnego).
Długi wynikające z zaciągniętych pożyczek lub udzielonych poręczeń bez zgody drugiego z małżonków mogą być egzekwowane wyłącznie z majątku osobistego i z dochodów małżonka zaciągającego zobowiązanie, a nie z majątku wspólnego (art. 1415 kodeksu cywilnego).
Wreszcie w przypadku gdy dług zaciągnięty zostanie przez małżonków solidarnie, może on być dochodzony z całości majątku rodziny (art. 1418 kodeksu cywilnego). Odnosi się to w szczególności do długów zaciągniętych w celu utrzymania gospodarstwa domowego lub wykształcenia dzieci (art. 1414 kodeksu cywilnego).
