2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

Jeżeli małżonkowie nie zawrą umowy majątkowej małżeńskiej, to stosuje się do nich ustawowy ustrój wspólności majątkowej. Zgodnie z tym ustrojem wszystkie przedmioty majątkowe nabyte przez któregokolwiek z małżonków w czasie trwania wspólności należą do wspólnego majątku, jak przewidziano w art. 339 kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 340 kodeksu cywilnego, do majątku osobistego każdego z małżonków należą: przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca wyraźnie zastrzegł, że przedmioty te mają wejść w skład wspólnego majątku; przedmioty majątkowe do użytku osobistego małżonka; przedmioty majątkowe służące do wykonywania zawodu małżonka; prawa własności intelektualnej do prac małżonka; przedmioty majątkowe otrzymane jako nagroda lub wygrana, rękopisy naukowe lub literackie, rysunki i projekty artystyczne, projekty wynalazków, świadczenia z ubezpieczenia oraz zadośćuczynienia za szkody materialne i krzywdy wyrządzone któremukolwiek z małżonków; przedmioty majątkowe, sumy pieniężne lub rzeczy o wartości zastępującej osobiste przedmioty majątkowe, jak również przedmioty nabyte w zamian za takie przedmioty majątkowe oraz pożytki z osobistych przedmiotów majątkowych.

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

W razie braku spisu inwentarza (zob. pkt. 2.3) oraz jeżeli nie zostanie udowodnione inaczej, domniemywa się, że rzeczy ruchome należą do wspólnego majątku małżonków. Zgodnie z art. 357 ust. 2 kodeksu cywilnego, jeżeli nie zostanie udowodnione inaczej, domniemywa się, że małżonkowie przyczynili się w równych częściach do nabycia wspólnego majątku oraz realizowania wspólnych zobowiązań.

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Zgodnie z art. 343 ust. 3 kodeksu cywilnego w ustroju wspólności ustawowej małżonkowie powinni sporządzić spis inwentarza rzeczy ruchomych nabytych przed zawarciem małżeństwa, poświadczony przez notariusza lub z opatrzony ich własnymi podpisem. Taki spis sporządza się przed zawarciem małżeństwa. Również jeśli małżonkowie zdecydują się na rozdzielność majątkową (zob. pkt. 3.1), to u notariusza sporządza się spis rzeczy ruchomych objętych umową.

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

Każdy z małżonków jest uprawniony do prowadzenia zarządu wspólnym majątkiem, użytkowania go oraz nabywania składników wspólnego majątku bez zgody drugiego małżonka (art. 345 kodeksu cywilnego). Do przeprowadzenia transakcji prowadzącej do zbycia lub obciążenia wspólnego majątku wymagana jest zgoda obojga małżonków. Jeżeli jednak zbycie danych wspólnych rzeczy ruchomych nie jest obłożone żadnymi formalnościami związanymi z upublicznieniem, to może go dokonać samodzielnie każdy z małżonków (art. 346 kodeksu cywilnego). W pozostałych przypadkach transakcje dokonywane bez wyraźnej zgody drugiego małżonka mogą zostać unieważnione.

Transakcje dotyczące mieszkania rodziny, będącego wspólnym mieszkaniem małżonków lub mieszkaniem małżonka, w którym mieszkają dzieci małżeństwa, podlegają przepisom szczególnym. Małżonek nie może samodzielnie rozporządzać prawami do mieszkania rodziny ani wykonywać czynności wpływających na użytkowanie mieszkania, nawet jeśli jest jego wyłącznym właścicielem. Jeżeli jednak współmałżonek odmawia zgody bez uzasadnionego powodu, sąd rodzinny i opiekuńczy może zezwolić na wykonanie czynności. Małżonek, który nie udzielił zgody, może żądać unieważnienia czynności, jeżeli dane mieszkanie figuruje w rejestrze katastralnym jako mieszkanie rodziny. Unieważnienia można żądać nawet wówczas gdy w rejestrze nie ma takiej adnotacji, lecz charakter mieszkania był znany nabywcy z innych względów. W innych przypadkach mona jedynie dochodzić odszkodowania od współmałżonka (art. 322 kodeksu cywilnego).

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

Zobowiązania zaciągnięte przez małżonka na pokrycie zwykłych wydatków małżeństwa oraz kosztów powstałych w związku z utrzymaniem, zarządem i nabyciem wspólnego majątku stanowią wspólne zobowiązania małżonków, nawet jeśli takie zobowiązania zaciągnął tylko jeden z małżonków. Za takie zobowiązania małżonkowie odpowiadają wspólnym majątkiem (art. 351 kodeksu cywilnego).

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

Za wspólne zobowiązania zaciągnięte z przyczyn przewidzianych w art. 351 kodeksu cywilnego małżonkowie odpowiadają wspólnym majątkiem. Jeżeli jednak wspólny majątek nie wystarczy do pokrycia wspólnych zobowiązań, to małżonkowie wspólnie odpowiadają majątkiem osobistym, a małżonkowi, który spłaci dług, przysługuje roszczenie regresowe wobec współmałżonka oraz prawo zastawu na jego rzeczach do czasu zaspokojenia roszczenia (art. 352 kodeksu cywilnego).

Print this topic

back to top