2.1. Proszę opisać ogólne zasady: Jakie dobra są objęte wspólnością majątkową? Jakie dobra stanowią osobisty majątek poszczególnych małżonków?

O ile umowa majątkowa małżeńska nie stanowi inaczej, po zawarciu małżeństwa małżonków obowiązuje ustrój wspólności majątkowej przez cały czas trwania wspólnego pożycia małżeńskiego (ustawowy ustrój majątkowy). Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje ustawowy małżeński ustrój majątkowy z mocą wsteczną od dnia zawarcia przez małżonków związku partnerskiego, który istniał pomiędzy nimi przed zawarciem małżeństwa.

(art. 4:34 ust. 2 oraz art. 4:35 ust. 1 ustawy V z 2013 r. – kodeks cywilny [zwanej dalej kodeksem cywilnym])

Wszystkie przedmioty majątkowe nabyte wspólnie lub osobno przez małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej należą do niepodzielnego, wspólnego majątku małżonków. Wyjątek stanowią przedmioty majątkowe należące do majątków odrębnych małżonków (zob. niżej). Dochody z majątków odrębnych również wchodzą w skład majątku wspólnego, jeżeli zostały one uzyskane w czasie wspólnego pożycia małżeńskiego. Koszty i ciężary związane z zarządem majątkiem odrębnym, jak również koszty i ciężary związane z jego zachowaniem odlicza się od dochodów .

(art. 4:37 ust. 1 oraz ust. 3-4 kodeksu cywilnego)

Do majątków odrębnych małżonków należą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej;
• przedmioty majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia lub otrzymane tytułem darowizny oraz przedmioty majątkowe otrzymane bez obowiązku zwrotu w czasie trwania wspólności majątkowej;
• prawo własności intelektualnej przysługujące małżonkowi, z wyjątkiem należności licencyjnych przysługujących małżonkowi w czasie trwania wspólności majątkowej;
• odszkodowanie za szkodę na osobie;
• przedmioty majątkowe służące do użytku osobistego małżonka (w liczbie i o wartości występującej zazwyczaj);
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku odrębnego, a także wszelkie przedmioty wartościowe uzyskane w zamian za te przedmioty.

Jeżeli dany przedmiot majątkowy zastępuje przedmiot majątkowy w liczbie występującej zazwyczaj, który należał do majątku odrębnego małżonka i był używany w życiu codziennym małżonków, to nowy przedmiot majątkowy staje się częścią wspólnego majątku po pięciu latach wspólnego pożycia małżeńskiego.

(art. 4:38 ust. 1-3 kodeksu cywilnego)

2.2. Czy istnieją prawne przesłanki dotyczące przydzielania majątku?

Przedmioty majątkowe należące do małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej zalicza się do składników wspólnego majątku małżonków, chyba że przepisy kodeksu cywilnego stanowią inaczej lub zostanie wykazane, że stanowią one majątek odrębny jednego z małżonków.

Ponadto w razie wykonania w czasie trwania wspólności majątkowej zobowiązania obciążającego majątek wspólny lub majątek osobisty któregokolwiek z małżonków, należy uznać, że wierzytelność została zaspokojona ze wspólnego majątku, o ile nie zostanie wykazane inaczej. W przypadku dodania wartości do majątku wspólnego lub odrębnego w czasie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej przyjmuje się, że źródło dodanej wartości (m.in. za sprawą inwestycji, remontu lub utrzymania) pochodzi z majątku wspólnego, o ile nie zostanie wykazane inaczej.

(art. 4:40 ust. 1-2 kodeksu cywilnego)

2.3. Czy małżonkowie powinny sporządzać inwentarz majątku? Jeśli tak, kiedy i jak?

Na gruncie prawa węgierskiego małżonkowie nie mają obowiązku sporządzania spisu inwentarza.

2.4. Kto odpowiada za zarządzanie majątkiem? Kto jest uprawniony do rozporządzania majątkiem? Czy można dysponować/rozporządzać majątkiem samodzielnie czy też wymagana jest zgoda małżonka (np. sprzedaż wspólnego domu małżonków)? Jakie skutki niesie brak zgody na ważność transakcji prawnej i obowiązywanie wobec osób trzecich?

Każdy z małżonków może korzystać z przedmiotów majątkowych należących do wspólnego majątku, zgodnie z ich przeznaczeniem. Żaden z małżonków nie powinien korzystać z tego prawa z naruszeniem praw i uzasadnionych interesów drugiego małżonka. Oboje małżonkowie są uprawnieni do współdziałania w zarządzie ich wspólnym majątkiem.

Każdy z małżonków może żądać od drugiego małżonka udzielenia zgody na dokonanie czynności koniecznych do zapewnienia ochrony oraz utrzymania w stanie niepogorszonym wspólnego majątku. W sytuacjach niecierpiących zwłoki każdy z małżonków może bez zgody drugiego małżonka podjąć czynności mające na celu ochronę przedmiotów majątkowych, o czym drugi małżonek powinien zostać poinformowany niezwłocznie.

(art. 4:42 ust. 1-2 kodeksu cywilnego)

Szczególne zasady obowiązują w przypadku korzystania z przedmiotów i zarządzania przedmiotami wchodzącymi w skład majątku wspólnego, które jednocześnie służą jednemu z małżonków do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej. Prawo węgierskie przewiduje również szczególne zasady w przypadku wykonywania praw przysługujących członkowi lub wspólnikowi, jeśli małżonek jest członkiem lub wspólnikiem spółki jednoosobowej, spółdzielni lub spółki kapitałowej.

(art. 4:43 ust. 1-2 kodeksu cywilnego)

W czasie trwania wspólności majątkowej małżonkowie mogą rozporządzać przedmiotami majątkowymi wchodzącymi w skład majątku wspólnego wspólnie lub samodzielnie za zgodą drugiego małżonka. Nie ma przepisanej formy wyrażenia zgody przez jednego z małżonków na zawarcie umowy przez drugiego małżonka.

(art. 4:45 kodeksu cywilnego)

O ile kodeks cywilny nie stanowi inaczej, wszystkie umowy o charakterze odpłatnym zawarte przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej uznaje się za zawarte za zgodą drugiego małżonka, jeżeli osoba trzecia dokonująca czynności prawnej z jednym z małżonków wiedziała lub powinna była wiedzieć, że drugi małżonek nie wyraził zgody na jej zawarcie.

Jeżeli jeden z małżonków zawarł umowę zmierzającą do zaspokojenia jego codziennych potrzeb lub w ramach wykonywanego zawodu lub prowadzonej działalności gospodarczej, drugi małżonek może powoływać się na brak istnienia zgody tylko wówczas, gdy wyraził swój sprzeciw osobie trzeciej przed zawarciem umowy.

(art. 4:46 kodeksu cywilnego)

Żaden z małżonków nie może bez zgody drugiego małżonka rozporządzić nieruchomością służącą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny, której małżonkowie są współwłaścicielami w czasie trwania wspólności majątkowej ani w okresie między dniem rozwiązania małżeństwa a dniem dokonania podziału majątku wspólnego . W tym przypadku nie domniemywa się istnienia zgody drugiego małżonka.

(art. 4:48 kodeksu cywilnego)

2.5. Czy jakiekolwiek transakcje zawierane przez jednego z małżonków mogą obowiązywać w stosunku do drugiego małżonka?

W przypadku zawarcia przez małżonka umowy dotyczącej wspólnego majątku zobowiązania wynikające z tej umowy  pokrywane są z majątku osobistego tego małżonka oraz z przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

Małżonek, który nie uczestniczył w zawarciu umowy zawieranej przez drugiego małżonka za jego zgodą ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich wyłącznie do wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

(art. 4:49  kodeksu cywilnego)

Małżonek nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania wynikające z umowy dotyczącej składników majątku wspólnego zawartej przez drugiego małżonka bez jego zgody w przypadku, gdy istnienia takiej zgody nie można domniemywać lub domniemanie w tym zakresie zostało obalone. Umowa zawarta bez zgody drugiego małżonka nie wywołuje żadnych skutków względem tego małżonka, jeśli nabywca działał w złej wierze lub jeśli uzyskał korzyść majątkową bezpłatnie. Istnienie złej wiary i nieodpłatny charakter domniemywa się w przypadku umowy zawartej przez jednego z małżonków z osobą bliską.

(art. 4:50 kodeksu cywilnego)

2.6. Kto odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w trakcie małżeństwa? Jaki majątek mogą wykorzystać wierzyciele do zaspokojenia swoich roszczeń?

Wspólnością majątkową objęte są ciężary związane ze składnikami majątku wspólnego, a za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków w czasie trakcie wspólności majątkowej małżonkowie odpowiadają wspólnie. Wspólnością majątkową nie są objęte składniki, ciężary ani długi związane z majątkiem osobistym któregokolwiek z małżonków.

(art. 4:37 ust. 2 i 4 kodeksu cywilnego)

Obok ustawowych obowiązków alimentacyjnych wszystkie zobowiązania zaciągnięte w związku z czynnością prawną dokonaną przed rozpoczęciem wspólnego pożycia małżeńskiego zalicza się do majątku osobistego. Do majątku osobistego należą zobowiązania obciążające składniki majątku osobistego, a także odsetki naliczane od zobowiązań obciążających majątek osobisty.

Do majątku osobistego należą wszystkie zobowiązania zaciągnięte przed zawarciem małżeństwa:

• związane z nabyciem lub zachowaniem składników majątku osobistego z wyłączeniem wydatków związanych z korzyściami uzyskiwanymi z tych składników lub z zachowaniem przedmiotów majątkowych, które są używane lub wykorzystywane przez obu małżonków;
• związane z rozporządzaniem majątkiem osobistym;
• przez jednego z małżonków na skutek czynności dokonanych nieodpłatnie i bez zgody drugiego małżonka, które obciążają majątek wspólny; oraz
• wynikające z czynów bezprawnych, winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa małżonka, jeśli dług przekracza wartość wzbogacenia drugiego małżonka.

Drugi małżonek ponosi odpowiedzialność za dług wobec osób trzecich nawet jeśli dług obciąża majątek osobisty małżonka, który przyczynił się do powstania długu.

(art. 4:39 ust. 1-4 kodeksu cywilnego)

Koszty związane z zachowaniem składników majątku wspólnego i wykonywaniem zarządu nad nimi, koszty utrzymania wspólnego gospodarstwa domowego i wydatki ponoszone na utrzymanie i wychowywanie wspólnych dzieci małżonków powinny być w pierwszej kolejności pokrywane z majątku wspólnego. Jeśli wspólny majątek nie wystarcza na ich pokrycie małżonkowie pokrywają te koszty i wydatki proporcjonalnie do ich wysokości z majątków osobistych. Jeśli tylko jeden z małżonków posiada majątek osobisty środki wymagane na pokrycie zaległych kwot zapewnia ten małżonek.

(art. 4:44 kodeksu cywilnego)

Print this topic

back to top